Συνέντευξη του Νίκου Μανωλόπουλου, Διευθύνοντος Συμβούλου του ΚΠΙΣΝ στο ΑΠΕ-ΜΠΕ - Εικόνα
13 Ιανουαρίου 2018

ΕΡ: Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με μια προσωπική ερώτηση. Με τι συναίσθημα αναλάβατε τη διοίκηση του ιδρύματος πριν από δέκα και πλέον μήνες;

AΠ: Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) είναι ένα μοναδικό απόκτημα για τη χώρα μας, που όμοιό του δεν ξέρω να υπάρχει στην Ευρώπη, ίσως και σ' όλο τον κόσμο. Το όραμα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), που με τόσο αριστοτεχνικό τρόπο υλοποίησε ο Ρέντσο Πιάνο, ήταν η δημιουργία ενός δημόσιου χώρου ανοιχτού σε όλο τον κόσμο. Αυτό το όραμα έπρεπε να υπηρετήσουμε: Ένα δημόσιο ΚΠΙΣΝ όπου ο καθένας έχει ελεύθερη πρόσβαση και διαπλαστική συμμετοχή σ' ένα πλήθος εκδηλώσεων και δράσεων πολιτιστικών, εκπαιδευτικών, αθλητικών, ψυχαγωγικών και περιβαλλοντικών. Γι' αυτό και η πρόταση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, να αναλάβω διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου, ήταν εξαιρετικά τιμητική για μένα και θα του είμαι πάντα ευγνώμων για την ευκαιρία που μου έδωσε. Είχα ταυτόχρονα πλήρη συναίσθηση του μεγέθους της ευθύνης που αναλαμβάνω με τη Διεύθυνση του τόσο σημαντικού αυτού θεσμού.

ΕΡ: Και τι λέει ο απολογισμός σήμερα;

AΠ: Ο πρώτος στόχος που είχαμε για το 2017 ήταν η ομαλή λειτουργία των κτιρίων, των υποδομών και των συστημάτων, ώστε η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) κα η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας (ΕΒΕ) να μπορέσουν να αξιοποιήσουν απρόσκοπτα τις τεράστιες δυνατότητες που τους προσφέρει το έργο, ώστε να πολλαπλασιάσουν την προσφορά τους στο κοινό και ιδιαίτερα στους νέους. Παίρνοντας υπ'όψη τις δυσκολίες που πάντα παρουσιάζει η εξοικείωση με νέα προηγμένα συστήματα και τεχνολογίες, η εγκατάσταση της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία και εξαιρετικά λιγότερες «αναταράξεις» απ' ό,τι πολλοί προέβλεπαν. Σύντομα θα ολοκληρωθεί και η εγκατάσταση της ΕΒΕ.

ΕΡ: Κι ο δεύτερος στόχος;

AΠ: Ήταν η προσφορά ενός πλούσιου πολύμορφου πολιτιστικού, εκπαιδευτικού, αθλητικού και ψυχαγωγικού προγράμματος, με ιδιαίτερη μέριμνα για τους νέους, ανοιχτού και χωρίς χρέωση χάρις στη δωρεά του ΙΣΝ. Και πράγματι το 2017 πραγματοποιήθηκαν από το ΚΠΙΣΝ και το ΙΣΝ πάνω από 3.500 εκδηλώσεις και δράσεις με ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά, τους νέους αλλά και τους άνω των 65 ετών. Οι εκδηλώσεις και δράσεις αυτές σχεδιάσθηκαν με γνώση, με έμφαση στην υψηλή ποιότητα και την κοινωνική τους απήχηση. Ταυτόχρονα, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη σωστή ενημέρωση και το σεβασμό του κοινού, την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διευκόλυνσή του, την υποδοχή του σε ένα πολιτισμένο, φροντισμένο και ασφαλές περιβάλλον, τη συμμετοχή του σε όσο το δυνατό περισσότερες δράσεις.

ΕΡ: Είπατε για 3.500 εκδηλώσεις και δράσεις. Μιλάμε για πόσους επισκέπτες;

ΑΠ: Η επισκεψιμότητα του ΚΠΙΣΝ ξεπέρασε κατά πολύ ακόμη και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφθηκαν το κέντρο το 2017. Ο κόσμος ανταποκρίθηκε αγκαλιάζοντας με αγάπη το ΚΠΙΣΝ και δείχνοντας ιδιαίτερη έγνοια και φροντίδα για να παραμείνει αψεγάδιαστο. Και βέβαια πάγιος στόχος του ΚΠΙΣΝ είναι η διατήρηση του έργου στην καλύτερη δυνατή κατάσταση μέσα από τη σχολαστική συντήρηση, καθαριότητά, ασφάλεια και μέριμνα.

ΕΡ: Σε αυτήν την εικόνα που μόλις μου περιγράψατε, ποιο ήταν το στοιχείο που περισσότερο απ' όλα σας αιφνιδίασε ευχάριστα; Κάτι που δεν περιμένατε να γίνει και όμως έγινε;

AΠ: Η μεγάλη ευχάριστη έκπληξη αφορούσε την ίδια τη δυναμική του ΚΠΙΣΝ που ξεπέρασε κατά πολύ και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Νομίζω ότι μόνον ο πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος Ανδρέας Δρακόπουλος είχε συλλάβει το βάθος της δυναμικής αυτής.

EΡ: Υποθέτω ότι δεν θα θέλατε να μιλήσετε για το δικό σας μερίδιο στην επιτυχία. Μιλήστε μου όμως για το μερίδιο των άλλων. Ποιοι συνέβαλαν σε αυτό το αποτέλεσμα;

ΑΠ: Οφείλουμε, καταρχήν, βαθιά ευγνωμοσύνη στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο Διοικητικό του Συμβούλιο και ιδιαίτερα τον Ανδρέα Δρακόπουλο όχι μόνο για την προσφορά του μοναδικού αυτού έργου στην ελληνική Πολιτεία αλλά και γιατί η συνεχής στήριξή του μας επιτρέπει να πραγματοποιούμε τις εκδηλώσεις μας, χωρίς χρέωση, για όλους. Αλλά και σε κάθε τομέα έχουμε τη βοήθεια και την υποστήριξη του ΙΣΝ.

EΡ: Κι από εκεί και πέρα;

AΠ: Η δεύτερη βασική προϋπόθεση για την επιτυχία ήταν και είναι ο πραγματικά υποδειγματικός τρόπος με τον οποίο το υπουργείο Οικονομικών ασκεί τον εποπτικό του ρόλο. Με προσήλωση στις αρχές σωστής λειτουργίας ενός δημόσιου οργανισμού, με την κινητοποίησή του για την διευθέτηση των εκκρεμοτήτων που είχαν απομείνει στις σχέσεις του ΚΠΙΣΝ με το δημόσιο καθώς και τη σχολαστική του τήρηση της αυτονομίας της διοίκησης του ΚΠΙΣΝ από το ΔΣ του. Κάτω από αυτό το πρίσμα, θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Ευκλείδη Τσακαλώτο και την συνεργάτιδά του, Σοφία Δημητρακοπούλου. Το ΔΣ του ΚΠΙΣΝ, άνθρωποι πολύ σημαντικοί, με γνώση και πείρα ο καθένας στον τομέα του, συνέβαλαν με τον πιο αποφασιστικό τρόπο στη διαμόρφωση ενός σωστού πλαισίου λειτουργίας και στην επίτευξη των στόχων μας. Τέλος, οφείλω προσωπικά να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου και όλους τους εργαζόμενους στο Κέντρο Πολιτισμού για την αφοσίωση και την προσφορά τους στην υλοποίηση του μεγάλου αυτού οράματος.

ΕΡ: Θα είχατε ακούσει κι εσείς όπως είχα ακούσει κι εγώ τις επιφυλάξεις που διατύπωναν κάποιοι για την παράδοση του ΚΠΙΣΝ στο Δημόσιο. Είναι ένα στοίχημα για εσάς να αποδείξετε ότι το Δημόσιο δεν είναι έτσι όπως υπάρχει συνήθως στο μυαλό μας, ένα γραφειοκρατικό και δυσκίνητο τέρας;

ΑΠ: Στο πρωτοχρονιάτικο χαιρετισμό του, μιλώντας εκ μέρους του ΔΣ του ΙΣΝ, ο κ. Γ. Αγουρίδης, μέλος του, είχε την καλοσύνη να πει πώς «ο διευθύνων σύμβουλος του ΚΠΙΣΝ, Νίκος Μανωλόπουλος, μαζί με το Διοικητικό Συμβούλιο και τους συνεργάτες του επιβεβαιώνει πλήρως τον πρόεδρο του ΙΣΝ, Ανδρέα Δρακόπουλο, ο οποίος από την πρώτη στιγμή και κόντρα στην αντίληψη, η οποία επικρατούσε ότι παράδοση στο Δημόσιο σημαίνει εγκατάλειψη και μιζέρια, υποστήριζε ότι εμείς οι Έλληνες, και ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας, εφόσον έχουμε τη θέληση, εφόσον έχουμε το μεράκι και τον επαγγελματισμό που απαιτείται, είμαστε σε θέση να λειτουργήσουμε και το πιο πολύπλοκο πράγμα, όπως είναι το ΚΠΙΣΝ». Και πράγματι κοινός μας στόχος είναι το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος να χαράζει έναν ορίζοντα αισιοδοξίας και ελπίδας για το τι μπορούμε να πετύχουμε με τη σωστή συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.

ΕΡ: Έχουμε εξάλλου τη διεθνή εμπειρία...

AΠ: Ειδικά σε ότι αφορά τους πολιτιστικούς θεσμούς, στη συζήτηση αυτή εντυπωσιάζομαι πάντα από το ότι είναι σαν να παραγνωρίζεται ότι οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί θεσμοί όπως το Λούβρο, το Covent Garden, η Σκάλα του Μιλάνου που είναι συνδεδεμένα στο μυαλό μας με την καλή λειτουργία είναι δημόσιοι. Τα μεγάλα στοιχήματα για το ΚΠΙΣΝ ήταν αυτά που ανέφερα παραπάνω. Με τη δεδομένη βούληση του εποπτεύοντος Υπουργείου και του ΙΣΝ και το πλαίσιο που χαράξαμε στο Δ.Σ. η γραφειοκρατία και η δυσκινησία δεν με απασχόλησαν ως σοβαρά προβλήματα.

EΡ: Θα έλεγε όμως κανείς ότι αυτή η εμπλοκή του Δημοσίου ξεκίνησε με μια στιγμή έντασης, την παραίτηση του προέδρου. Στο Διαδίκτυο βρίσκει κανείς δημοσιεύματα με τίτλους όπως «Ο Μανωλόπουλος έφαγε τον Κιμούλη». Τι συνέβη; Φοβηθήκατε ότι εκείνη η ένταση θα υπονόμευε στη συνέχεια την πορεία των πραγμάτων;

AΠ: Μπορείτε να φανταστείτε ότι οι τίτλοι αυτοί δεν έχουν πολλή σχέση με την πραγματικότητα. Ο Γ. Κιμούλης έχει διευκρινίσει τελευταία τη στάση του, την οποία προσωπικά θεωρώ πολύ έντιμη. Διαφωνώ, όμως, μαζί του σε ένα βασικό σημείο. Είναι απόλυτα σωστό ότι η χρηματοδότηση του ΚΠΙΣΝ προέρχεται κυρίως από τις δωρεές του ΙΣΝ. Το κρίσιμο, όμως, κατά τη γνώμη μου, είναι οι όροι υπό τους οποίους δίνονται οι δωρεές αυτές. Οι όροι αυτοί είναι η διαφάνεια, η ακεραιότητα στην οικονομική διαχείριση, η κοινωνική ωφέλεια και η δωρεάν προσφορά των εκδηλώσεων στο κοινό. Πρόκειται δηλαδή για όρους που συνάδουν πλήρως με το δημόσιο χαρακτήρα του ΚΠΙΣΝ και συμπίπτουν με τις κατευθύνσεις που το Δ.Σ. του ΚΠΙΣΝ έχει λάβει από την ελληνική Πολιτεία. Δεν είναι επίσης ακριβές ότι το Δημόσιο δεν επιχορηγεί το ΚΠΙΣΝ.

ΕΡ: Να ανοίξουμε λίγο αυτό το δίπολο Δημόσιο - Ιδιωτικό; Ο πολιτισμός δεν είναι ένας; Έχει σημασία αν είναι ιδιωτική ή δημόσια υπόθεση;

AΠ: Από όλες τις αναλύσεις της Οικονομικής επιστήμης προκύπτει ότι ο πολιτισμός, στις σημαντικότερες εκφάνσεις του, είναι δημόσιο αγαθό. Αυτό σημαίνει ότι ο συνήθης μηχανισμός της αγοράς (προσφορά, ζήτηση, κ.λπ.) οδηγεί σε αποτελέσματα που δεν είναι ικανοποιητικά ούτε από οικονομική, ούτε από κοινωνική άποψη αλλά ούτε και από την άποψη της δημιουργίας προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του πολιτισμού. Για το λόγο αυτό, όλοι οι μεγάλοι πολιτιστικοί φορείς, σε όλο τον κόσμο, στηρίζονται στην επιχορήγηση του δημοσίου και σε δωρεές ιδιωτών. Όπως είπα και προηγουμένως, στην Ευρώπη υπάρχει μια στέρεη παράδοση μεγάλων δημόσιων πολιτιστικών θεσμών που βέβαια αξιοποιούν και μεγάλες ιδιωτικές δωρεές ή χορηγίες.

ΕΡ: Και το μίγμα; Ας φανταστούμε το ΚΠΙΣΝ σαν μια μηχανή προβολής. Πόσο ελληνικός πρέπει να είναι ο πολιτισμός για να μην κατηγορηθεί ως ξενόδουλος και πόσο διεθνής για να μην επικριθεί για εσωστρεφής;

AΠ: Προτιμώ να σκέπτομαι το ΚΠΙΣΝ σαν ένα μεγάλο εργαστήρι παιδείας και πολιτισμού. Ανάμεσα στους κύριους στόχους μας είναι η αξιοποίηση και ανάπτυξη του πολιτιστικού, επιστημονικού και εκπαιδευτικού δυναμικού της χώρας μας. Και η μέγιστη πλειοψηφία των εκδηλώσεών μας του 2017 στηρίχθηκε σε έλληνες συντελεστές. Από την άλλη πλευρά, ένας από τους κύριους τρόπους για την ανάπτυξη αυτή είναι η συνεργασία με διακεκριμένους ξένους φορείς, καλλιτέχνες, επιστήμονες, κ.λπ. Μόνον έτσι θα πετύχουμε τον στόχο που από την αρχή θέσαμε για την καταγραφή της ΕΛΣ, της ΕΒΕ και του ΚΠΙΣΝ ως μειζόνων κέντρων στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη. Γενικά, πιστεύω ότι ένα μεγάλο στοίχημα για τη σύγχρονη ελληνική δημιουργία είναι η έγκυρη καταγραφή της στα μεγάλα πολιτιστικά ρεύματα που εδώ και πολλούς αιώνες είναι υπερεθνικά.

ΕΡ: Με την εμπειρία που έχετε και από την προηγούμενη θητεία σας στο Μέγαρο Μουσικής, θα λέγατε ότι ο πολιτισμός παραείναι ακριβός, ίσως και προκλητικά ακριβός για μια χώρα σε οικονομική κρίση; Ή αντίθετα, και ακριβώς εξαιτίας της κρίσης, έχουμε ανάγκη τα μεγάλα πολιτιστικά έργα;

AΠ: Κοιτάξτε, το ποσοστό του προϋπολογισμού που διατίθεται για τον πολιτισμό είναι εδώ και δεκαετίες από τα χαμηλότερα της Ευρώπης. Θεωρώ ότι είναι επείγουσα ανάγκη η βελτίωσή του, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στη χώρα μας. Πιστεύω επίσης ότι υπάρχει ανάγκη για μια ευρεία, δημόσια και νοήμονα συζήτηση πάνω στο πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούν οι μεγάλοι πολιτιστικοί θεσμοί για να τεθούν οι βάσεις για την ανάπτυξη των θεσμών αυτών την επόμενη εικοσαετία.

EΡ: Να κλείσουμε όπως ξεκινήσαμε, με μια προσωπική ερώτηση. Εσείς προσωπικά σε ποιο πεδίο της τέχνης θα θέλατε να διαπρέπατε;

ΑΠ: Προσπαθώ να παρακολουθώ, όσο μου είναι δυνατό, τις παραστατικές κυρίως τέχνες και βέβαια τη Λογοτεχνία. Έχω όμως επίγνωση των περιορισμών μου και δεν φαντάστηκα ποτέ τον εαυτό μου σαν καλλιτέχνη.

Δείτε ακόμα