Το Βήμα: Αναβαθμίζεται το δίκτυο δημοσίων και δημοτικών βιβλιοθηκών.  - Εικόνα

Γεννημένος  Παναγιώτης Βασιλάκης στην Αθήνα, ο Takis (1925–2019) πέρασε περισσότερα από εβδομήντα χρόνια διευρύνοντας το πεδίο της τέχνης και οδηγώντας το  σε τομείς που προηγουμένως ανήκαν στους  πειραματικούς φυσικούς. Πρωταγωνιστής στο κίνημα της κινητικής τέχνης της δεκαετίας του 1960, φιλοτέχνησε  γλυπτά, πίνακες, παραστάσεις και ηχητικά έργα που ενσωματώνουν αόρατες δυνάμεις ως τέταρτη διάσταση - πιο συγκεκριμένα  τον μαγνητισμό, το δια βίου θέμα μελέτης του.

Μεταξύ των πολλών έργων του που περιλαμβάνουν ηλεκτρομηχανικές συσκευές, που συχνά συνέλλεγε υλικά από εγκαταλελειμμένο στρατιωτικό εξοπλισμό, συγκαταλέγεται  η σειρά «Σινιάλα», γλυπτά που μοιάζουν με κεραίες  με μεταλλικά σχήματα ή φώτα που αναβοσβήνουν και τα οποία λικνίζονται  στις παραμικρές δονήσεις. Ο Takis δημιούργησε επίσης ανάγλυφα, πίνακες ζωγραφικής και γλυπτά που χρησιμοποιούν μαγνήτες για να κινούν μεταλλικά αντικείμενα αναρτημένα κοντά στις επιφάνειές τους. Αντίστοιχα, μια άλλη σειρά, με τίτλο «Μουσικά», είναι αυτοματοποιημένα όργανα που χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνήτες και εξαρτήματα ηλεκτρικής κιθάρας για να δημιουργήσουν ατμοσφαιρικούς ήχους που ο καλλιτέχνης αποκαλούσε «ωμή μουσική».

Ο Takis ήταν αυτοδίδακτος εκ πεποιθήσεως και αυτοαποκαλούνταν «ενστικτώδης μελετητής», αλλά ως αναγνώριση των επιτευγμάτων του δέχθηκε πρόσκληση να φιλοξενηθεί ως ερευνητής στο ΜΙΤ, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης το 1968. Στράφηκε σε τεχνολογικές ανακαλύψεις, την αρχαία φιλοσοφία και τον Ζεν Βουδισμό για να αναπτύξει μοναδικές και πολλές φορές μυστικιστικές μορφές που εμπεριέχουν χρόνο, χώρο και ενέργεια.

Ο Takis έζησε και δημιούργησε στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη και στην πατρίδα του την Ελλάδα. Συναντήθηκε με τους ποιητές της γενιάς των Beat, τους Beatles και τον Marcel Duchamp, ο οποίος και τον χαρακτήρισε «ακάματο δουλευτή των μαγνητικών πεδίων και γνώμονα των σιδηροτροχιών». Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Takis διοχέτευσε πτυχές της έρευνάς του σε κοινωνικές σφαίρες, θεωρώντας τις ανακαλύψεις του ως δυνάμεις ειρήνης και ανακούφισης. Το 1960, παρουσίασε τη δική του εκδοχή για τον διαστημικό ανταγωνισμό του Ψυχρού Πολέμου. Χρησιμοποίησε μαγνήτες για να "εκτοξεύσει" στον αέρα , σε στιγμιαία αιώρηση, τον ποιητή Sinclair Beiles, το αποκορύφωμα μιας εκδήλωσης κατά την οποία ο ποιητής διάβαζε το «αντιπολεμικό μανιφέστο» του Takis, πριν από την ιστορική πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν, έναν χρόνο αργότερα. Επίσης, το 1969, συνίδρυσε το Art Workers Coalition στη Νέα Υόρκη, πιέζοντας για περισσότερα δικαιώματα καλλιτεχνών και ποικιλομορφία έργων στα μουσεία. Μέχρι τον θάνατό του, ο καλλιτέχνης ήταν επικεφαλής του Ιδρύματος που ίδρυσε το 1986, το Takis KETE, ένα ερευνητικό κέντρο στην Αθήνα για τις τέχνες και τις επιστήμες, το οποίο εξέληξε την έρευνά του και τις πρακτικές της εφαρμογές για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και της μακροζωίας. Επίσης έκανε Solar Yoga, μια μορφή γιόγκα δικής του επινόησης, που επικεντρωνόταν στο να αντλεί ενέργεια από τον ήλιο.

Από τη δεκαετία του 1960, ο Takis συμμετείχε σε πολλές διεθνείς εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της Documenta στο Κάσσελ της Γερμανίας (1977 και 2017), στη Μπιενάλε της Βενετίας (1995) και στη Μπιενάλε του Παρισιού, όπου του απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο το 1985. Πιο πρόσφατα, το έργο του παρουσιάστηκε σε σημαντικές ατομικές εκθέσεις στο MACBA Museu d'Art Contemporani de Barcelona (2019), στην Tate Modern, Λονδίνο (2019), στο Palais de Tokyo, Παρίσι (2015) και στη Menil Collection, Χιούστον (2015). Του απονεμήθηκαν επίσης διπλώματα ευρεσιτεχνίας από τη γαλλική κυβέρνηση για τα έργα «Télésculpture» και «Télésculpture Electromagnétique», στατικές και κινητικές μορφές γλυπτικής, κινούμενες από μαγνητισμό.

Μεταξύ των μουσείων που έχουν αποκτήσει έργα του είναι το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι, τα Μουσεία MoMA και Guggenheim στη Νέα Υόρκη, η συλλογή Menil στο Χιούστον, η Tate στο Λονδίνο και η Peggy Guggenheim Collection στη Βενετία. Το 1987 ο Takis ολοκλήρωσε το έργο Foret Lumineuse (Φωτεινό Δάσος), μια εγκατάσταση πολλαπλών «Σινιάλων» στην Espalande de La Défense του Παρισιού, που αποτελεί τη μεγαλύτερη ανάθεση έργου τέχνης σε δημόσιο χώρο της πόλης.

 

  • 1925    Ο Παναγιώτης Βασιλάκης γεννιέται στην Αθήνα στις 29 Οκτωβρίου.
  • 1952    Χτίζει το πρώτο του ατελιέ στην Αθήνα, στην περιοχή της Ανάκασας.
  • 1954    Μετακομίζει στο Παρίσι και δημιουργεί τα πρώτα του γλυπτά από σφυρηλατημένο σίδηρο.
  • 1955    Πραγματοποιείται η πρώτη του ατομική έκθεση, Figures in Plaster and Iron στην Hanover Gallery του Λονδίνου.
  • 1955    Συλλαμβάνει την ιδέα για τα φημισμένα Σινιάλα του, αναμένοντας το τρένο στον σταθμό του Calais, στην επιστροφή για Παρίσι.
  • 1958    Εμπνέεται από τα μαγνητικά πεδία και εισάγει τον μαγνητισμό στο έργο του. Δημιουργεί τα πρώτα Télésculptures.
  • 1960    Πραγματοποιεί την performance L'impossible: Un Homme dans l'Espace στην galerie Iris Clert, στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια της οποίας διάβασε το περίφημο Magnetic Manifesto.
  • 1960    Το γαλλικό Υπουργείο Βιομηχανίας (Ministère de l'Industrie) απονέμει στον Takis δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τα έργα του Télésculpture (1959) και Télésculpture Electromagnétique (1959).
  • 1961    Δημιουργεί τα πρώτα του Télélumieres.
  • 1964    Ξεκινά τις εργασίες για την εξoχική του κατοικία στον λόφο Γεροβουνό της Αττικής, όντας μόνιμος κάτοικος εξωτερικού.
  • 1965    Δημιουργεί τα πρώτα του Μουσικά γλυπτά.
  • 1968    Λαμβάνει υποτροφία από το Πανεπιστήμιο του Μ.Ι.Τ., όπου οι έρευνές του αποτελούν έμπνευση για τα Υδρομαγνητικά Γλυπτά.
  • 1969    Συνιδρύει το Art Worker's Coallition (Συνασπισμός Καλλιτεχνών) μαζί με άλλους καλλιτέχνες και τεχνοκριτικούς, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών
  • 1974    Δημιουργεί τα πρώτα του Ερωτικά γλυπτά.
  • 1983    Δημιουργεί τα σκηνικά και τη μουσική για την τραγωδία Ηλέκτρα του Σοφοκλή στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη και πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά.
  • 1984    Το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας του απονέμει τον τίτλο του 'Officier de l'ordre des arts et des lettres'.
  • 1985    Λαμβάνει το πρώτο βραβείο στην Biennale XII του Παρισιού, με το έργο-εγκατάσταση Espace Musicale
  • 1986    Ιδρύει το Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (ΚΕΤΕ).
  • 1987    Δημιουργεί το Φωτεινό Δάσος, αποτελούμενο από 39 Φωτεινά Σινιάλα τα οποία τοποθετούνται στην Esplanade - Bassin de la Defense 
  • 1988    Βραβεύεται με το Grand Prix de Sculpture στο Παρίσι
  • 1991    Το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας του απονέμει τον τίτλο του 'Commandeur de l'ordre des arts et des lettres'.
  • 1993    Πραγματοποιείται η αναδρομική έκθεση Takis Retrospective στην Εθνική Πινακοθήκη του Jeu de Paume στο Παρίσι
  • 1993    Η Γαλλική Δημοκρατία τιμά τον Takis με μια ειδική έκδοση γραμματοσήμου όπου απεικονίζεται η Σπείρα του.
  • 1995    Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, απονέμει στον Takis τον «Ταξιάρχη» του Τάγματος του Φοίνικα.
  • 1995    Εκπροσωπεί την Ελλάδα στην Biennale XLVI της Βενετίας, όπου δηλώνει: "Είμαι πολίτης του κόσμου" και αποφασίζει να εκθέσει τα έργα του στον ανοιχτό χώρο μπροστά από το ελληνικό pavilion, προσπαθώντας έτσι να καταργήσει συμβολικά τα σύνορα στην τέχνη.
  • 2001    Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιo απονέμει τιμητική πλακέτα στο ΚΕΤΕ για τα καινοτόμα Ηλεκτρικά Βαρέλια του Takis.
  • 2011    Παρουσιάζονται Αιολικά Γλυπτά στους κήπους του Palais Royal και ο Γάλλος Υπουργός Πολιτισμού, Frederique Mitterand, εξυμνεί τον Takis με τον λόγο του στα εγκαίνια της έκθεσης.
  • 2015    Το Palais de Tokyo οργανώνει την αναδρομική έκθεση με τίτλο 'Takis, Champs Magnetiques'.
  • 2019    Αναγορεύεται Επίτημος Διδάκτoρας στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.
  • 2019    Διοργανώνεται η μεγαλύτερη έκθεση του καλλιτέχνη στη Μεγάλη Βρετανία με τίτλο Takis, στο μουσείο Tate Modern του Λονδίνου, η οποία ταξιδεύει και στο MACBA της Βαρκελώνης.
  • 2019    Έναν μήνα περίπου μετά τα εγκαίνια της έκθεσης στην Tate Modern, ο Takis φεύγει από τη ζωή.